Historia piłki nożnej – jak powstała i skąd pochodzi piłka nożna?

Futbol to najpopularniejszy sport świata. Jaka jest jego historia? Jak narodziła się piłka nożna? Kiedy powstał pierwszy klub? Sprawdź szczegóły!

Historia piłki nożnej – co powinieneś o niej wiedzieć?

Piłka nożna jest jedną z tych gier, które cieszą się niesłabnącą i międzynarodową sympatią od wielu lat. Piłka należy do najpopularniejszych sportów, a Mistrzostwa Świata w tej dyscyplinie nieustannie przyciągają przed ekrany telewizorów bardzo dużo osób, podobnie jak rozgrywki najważniejszych klubów piłkarskich. Jak jednak zaczęła się piłka nożna? Jakie były początki tego sportu? Za chwilę nieco przybliżymy historię futbolu – jeśli chcesz ją poznać, zapraszamy do czytania!

Początki piłki nożnej – pierwsze gry z użyciem piłki

Zapewne wiele osób naturalnie pomyśli o Wielkiej Brytanii, kiedy będzie chciało znaleźć historyczny początek futbolu. Jest to oczywiście dobry trop, gdyż ten sport w formie, jaką znamy, narodził się właśnie na Wyspach Brytyjskich. Gry z użyciem piłki były jednak znane już od czasów starożytnych i przykłady na to możemy znaleźć w wielu różnych miejscach na świecie.

Wzmianki o grach, których zasady mogą przypominać nieco dzisiejszy futbol, możemy spotkać chociażby w kulturach starożytnych Chin, Japonii, Grecji czy Rzymu. Najwcześniejsze z nich pochodzą sprzed 2300 lat z terenów Państwa Środka – ówcześni Chińczycy grali w grę o nazwie cuju, której zadaniem było budowanie dyscypliny wśród żołnierzy cesarskiej armii. Za protoplastę futbolu, jaki znamy, duża część historyków uważa jednak odmianę rzymskiej gry z piłką o nazwie harpastum.

Chociaż we wszystkich dawnych grach z użyciem piłki można znaleźć trochę wspólnych cech z dzisiejszą piłką, większość z nich była zdecydowanie bardziej kontaktowa. Przykładowo w harpastum możemy doszukać się wiele cech wspólnych do rugby, gdyż dużą popularnością cieszyły się tam chwyty i inne bardziej brutalne metody na powstrzymanie przeciwnika. Ze względów technologicznych nasi przodkowie nie mogli liczyć też na użycie piłek, jakie znamy obecnie – najczęściej do różnych gier używało się więc zwierzęcych pęcherzy napełnionych powietrzem, które uważa się za pierwsze piłki.

Futbol ludowy – protoplasta piłki nożnej w Wielkiej Brytanii

Najbliższą rozgrywką zbliżoną do gry w piłkę był tak zwany futbol ludowy. Ten sport wymyślili Brytyjczycy i początkowo cieszył się on popularnością jedynie na Wyspach, jednak z czasem spopularyzował się także wśród brytyjskich kolonii. O przebiegu tej gry możemy się dowiedzieć chociażby z notatki sporządzonej między 1174 a 1183 rokiem.

Zasady rozgrywki były niezwykle proste – jedna z drużyn musiała przenieść piłkę w wyznaczone wcześniej miejsce. Najczęściej rolę bramki odgrywała w tym przypadku brama miasta. Jeśli dodamy do tego fakt, że jedna drużyna mogła mieć nawet kilkuset zawodników, z całą pewnością zrozumiemy, dlaczego ta rozrywka nie spodobała się władzy królewskiej i była przez nią zakazywana. Zawody niejednokrotnie kończyły się śmiercią zawodników i kompletną destrukcją budynków. Liczne zniszczenia i obostrzenia od władzy nie powstrzymały jednak obywateli przed uprawianiem i udoskonalaniem wymyślonej przez siebie dyscypliny, co w efekcie poskutkowało narodzinami piłki, jaką znamy obecnie.

Dwie najważniejsze daty w historii piłki nożnej

Za prawdziwy początek piłki, jaką znamy, uznaje się dwie daty. Pierwsza z nich to rok 1848, kiedy na Uniwersytecie Trinity po raz pierwszy zostały spisane zasady rozgrywki. Druga data, którą uważa się za bardzo istotną w historii piłki, to 24 października 1857 roku. Wówczas powstał Sheffield Football Club, czyli najstarszy klub piłkarski na świecie, który spisał swoje własne przepisy gry.

Początkowo próby skodyfikowania zasad gry, zarówno te ustalone 1848 roku w Cambridge, jak i reguły Sheffield, nie przyjęły się zbyt dobrze. Co więcej, ich rywalizacja przyczyniła się do narodzin dwóch odrębnych gier sportowych – piłki oraz rugby. Jak do tego doszło?

Powód tego rozłamu był niezwykle prosty i związany z koncepcją gry widzianą przez reprezentantów różnych obozów. Gracze z Cambridge zaproponowali odejście od gry za pomocą rąk, natomiast przedstawiciele hrabstwa South Yorkshire chcieli utrzymać możliwość dotknięcia piłki dłonią przez zawodników drużyn. Kontrowersje w ówczesnej dyskusji wzbudzał także koncept spalonego, za którego wprowadzeniem opowiadały się zasady gry w piłkę nożną.

Pierwsza federacja piłkarska i jednolite zasady

Narodziny znanego nam futbolu przypieczętowało pojawienie się The Football Association, czyli pierwszej federacji piłkarskiej z prawdziwego zdarzenia. Miało to miejsce 26 października 1863 i to właśnie od tej pory zaczęto czuwać na ujednoliceniem reguł rozgrywki. Największym przełomem był tutaj zakaz dotykania piłki rękami (początkowo nawet w przypadku bramkarzy), co już na zawsze miało nadać futbolowi jego niepowtarzalny charakter.

W jaki sposób wyglądały przepisy gry ustalone przez FA i w jaki sposób zmieniały się wraz z czasem? Już trzy lata po wprowadzeniu oficjalnych przepisów w tym sporcie, czyli w roku 1866, został wprowadzony przepis, bez którego wielu kibiców na całym świecie nie wyobraża sobie tego sportu – spalony. To ogromna zmiana, która zmieniła przebieg każdego meczu – od tej pory piłkarze musieli podejść do swojej gry znacznie bardziej taktycznie.

Kolejna ważna zmiana miała miejsce w 1871 roku i polegała na umożliwieniu bramkarzowi łapania piłki w ręce. Ta zmiana zeszła się z próbą organizacji narodowych mistrzostw FA Cup, ostatecznie zakończoną sukcesem. Naprzeciw siebie stanęło 15 drużyn z całej Anglii, dając podwaliny do ogromnych zawodów, z jakimi obecnie kojarzy nam się jeden z najpopularniejszych sportów.

Piłka nożna kobiet

Chociaż gra w piłkę kojarzy się głównie z rywalizacją mężczyzn, nie możemy zapominać o tym, że panie także mają swój spory wkład w rozwój tego sportu. Pierwsza kobieca drużyna piłkarska, czyli stowarzyszenie British Ladies’ Football Club stworzone przez Nettie Honeyball, powstało już w 1894 roku, natomiast w 1895 rozegrano pierwszy mecz kobiet, który zgromadził na trybunach przeszło 10 tysięcy widzów.

Niestety, przez wzgląd na niepochlebne komentarze ze strony prasy oraz męskich działaczy piłkarskich, drużyna została rozwiązana zaledwie rok później. Co więcej, rozgrywki dla pań zostały zakazane w 1920 i pozostały niedozwolone aż do roku 1971.

Powstanie FIFA

FIFA to zdecydowanie najbardziej znany i największy związek piłkarski, który przetrwał do czasów obecnych. Organizacja rozpoczęła swoją działalność w 1904 roku za sprawą reprezentantów Belgii, Holandii, Danii, Francji, Szwecji oraz Szwajcarii. Przewodniczącym związku został Robert Guerin. Początkowo istniejący już od jakiegoś czasu Angielski Związek Piłki Nożnej, czyli FA, nie chciał uznać nad sobą zwierzchnictwa FIFA, jednak ostatecznie rok później, w 1905, Anglia także stała się jedną z części tej organizacji.

Pierwszy statut FIFA przypieczętował powstanie ujednoliconych rozgrywek międzynarodowych. Wprowadzono chociażby zasadę, która zabraniała grać jednemu zawodnikowi dla różnych reprezentacji czy zespół ogólnych przepisów, używanych podczas meczów. Wprowadzono także opłaty członkowskie dla wszystkich narodów, które chciały zasilić szereg FIFA. Dla polskiej piłki niezwykle ważną datą jest rok 1923, kiedy nasz kraj również stał się częścią tej międzynarodowej organizacji piłkarskiej.

Rzut karny, rzut rożny, wymiary boiska – najważniejsze zasady gry w futbol i ich zmiany na przestrzeni lat

Rozgrywanie meczów w piłkę nieodzownie kojarzy nam się z zespołem różnych zasad, takich jak chociażby wykonywanie rzutów wolnych czy obecność pola karnego na każdym boisku. Warto jednak pamiętać o tym, że reguły gry w futbol przyjmowały różne formy na przestrzeni lat i wiele obowiązujących niegdyś przepisów straciło na swoim znaczeniu.

Jakie są szczególnie istotne obecnie przepisy gry w piłkę, które kiedyś wyglądały zupełnie inaczej? Możemy do nich zaliczyć chociażby obecność poprzeczki w bramce. W meczach rozgrywanych dawniej do zaliczenia gola wystarczyło, że piłka znajdzie się za linią bramkową – niezależnie od tego, czy dotoczyła się tam po murawie, czy przeleciała nad nią bardzo wysoko.

Inne zmiany na przestrzeni lat dotyczą także zasady spalonego. Chociaż tak, jak zdążyliśmy już wspomnieć, ten przepis znajduje się w historii futbolu od bardzo dawna, to jego szczegóły znacznie się różniły. Niegdyś za gracza na pozycji spalonej uznawano każdego zawodnika, który znajdzie się pomiędzy bramką przeciwnej drużyny a futbolówką.

Kolejnym ciekawym zapisem, który znalazł się w regułach futbolu jeszcze później, jest wykonywanie rzutów karnych. Twórcy pierwszych reguł gry wychodzili z założenia, że gracze nie posuną się tak daleko, by krzywdzić innych piłkarzy dla własnej korzyści. Rzeczywistość jednak szybko zweryfikowała to podejście, co doprowadziło do wprowadzenia rzutów karnych w 1891 roku.

Obecnie, niezależnie od rodzajów rozgrywek, ligi czy płci zawodników, funkcjonują jednolite przepisy, określające nie tylko reguły gry, ale także chociażby wymiary pola do gry czy inne parametry rozgrywki. Boisko musi mieć prostokątny kształt oraz określone wymiary – szerokości od 45 do 90 m i długości od 90 do 120 m. Dla meczów międzynarodowych od marca 2008 roku FIFA ustanowiła wymiary boisk 105x68 metrów. Na boisku ustawione są bramki o szerokości między wewnętrznymi krawędziami słupków 7,32 metra. Punkty dla każdej drużyny liczy się, jeśli piłka przeleci między słupkami i pod poprzeczką, która znajduje się 2,44 metra nad murawą. Jeśli piłka opuści boisko, jednocześnie nie wpadając do bramki, w zależności od sytuacji może mieć miejsce rozpoczęcie od bramki, rzut wolny lub rzut rożny. Co ciekawe, ustalony jest nawet ciężar piłki – jej masa powinna wynosić od 410 do 450 gramów.

Obecnie zmieniono także zasady związane z bezpieczeństwem jednej z najpopularniejszych dyscyplin sportowych na świecie. Jeśli zawodnik gra w sposób niebezpieczny, może dostać karę pod postacią żółtej lub czerwonej kartki. Po otrzymaniu dwóch żółtych kartek w jednym meczu zawodnik musi opuścić boisko.


Obecnie piłka nożna jest jednym z najpopularniejszych sportów uprawianych zarówno przez dorosłych, jak i przez dzieci. Kluby piłkarskie dla najmłodszych cieszą się ogromnym zainteresowaniem nawet wśród kilkuletnich graczy. Jeśli szukasz akcesoriów do piłki nożnej, sprawdź ofertę sklepu sportowego Decathlon. Znajdziesz tam ogromny wybór piłek, butów piłkarskich, bramek, odzieży dla piłkarzy i innych akcesoriów dla graczy w każdym wieku.